طب سنتی چینی قدمتی هزاران ساله دارد. این طب یک سیستم پزشکی جامع از روش‌های مختلف درمانی چون گیاهان دارویی، طب سوزنی و رژیم غذایی است تا بتواند بیماری‌ها را درمان کرده و یا از ابتلا به آنها پیشگیری کند.
در طی سال‌های اخیر استفاده از طب سنتی چینی در جهان بیشتر شده و افراد به طور همزمان که از داروهای شیمیایی استفاده می‌کنند، به سراغ طب سنتی چینی هم می روند.
اکنون می‌خواهیم در این مقاله تداخلات گیاهان طب چینی با داروهای پزشکی و یا به اصطلاح داروهای شیمیایی را مورد بررسی قرار دهیم.
مکانیسم‌های تداخلات گیاهی-دارویی
تداخلاتی که بین گیاهان طب سنتی چینی و داروهای پزشکی وجود دارد را می‌توان از مکانیسم اصلی مورد بررسی قرار داد.
تداخلات فارماکوکینتیک
تداخلات در جذب توزیع متابولیسم و دفع دارو در بدن تاثیر می‌گذارد. گیاهان طب سنتی چینی می‌توانند با تاثیری که در آنزیم‌های متابولیسم کننده دارو کبد و روده وجود دارد، باعث شوند که سطح دارو در خون افزایش پیدا کرده و یا کاهش یابد.
به عنوان مثال برخی گیاهان می‌توانند آنزیم‌های CYP450 را مهار کرده و بدین طریق باعث شوند که غلظت دارو در خون افزایش پیدا کند و در نتیجه ممکن است که خطر عوارض جانبی دارو هم بیشتر شود.
در مقابل برخی دیگر این‌ها را القا می‌کنند و باعث می‌شوند که غلظت دارو در خون کمتر شود و اثربخشی آن هم به همون صورت کاهش پیدا می‌کنند. برخی گیاهان طب سنتی چینی در پروتئین‌های انتقال دهنده دارو تاثیر گذاشته و میزان جذب و دفع داروها را تغییر می‌دهند.
وقتی در PH معده و یا حرکت‌های رود ناشی از برخی گیاهان تغییری صورت بگیرد، این نیز می‌تواند در میزان جذب داروها هم موثر باشد.
تداخلات فارماکودینامیک
این تداخلات زمانی رخ می‌دهد که گیاه طب سنتی چینی و دارو اثرات مشابه و یا متضادی در بدن داشته باشند. زمانی که به طور همزمان از گیاهی که اثر ضد انعقادی دارد و با داروی ضد انعقاد مثل وارفارین مصرف کنید، خطر خونریزی را بیشتر می‌کند.
از طرف دیگر، شما از گیاهی که اثر کاهش فشار خون را دارد را بخواهید با داروی ضد فشار خون با هم مصرف کنید، باعث می‌شود که فشار خون افت بیش از حدی داشته باشد. گیاهان دارویی می‌توانند اثرات جانبی داروها را تشدید کرده و یا با مکانیزم اثر آنها تداخل ایجاد کنند.
گیاهان TCM رایج و تداخلات بالقوه آنها با داروهای پزشکی
بسیاری از گیاهان طب سنتی چینی به طور بالقوه می‌توانند با داروهای پزشکی تداخل داشته باشند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها می‌خواهیم اشاره می کنیم.
جینسینگ
جنسینگ می‌تواند با داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین تداخل ایجاد کرده و خطر خونریزی را بالا ببرد. ممکن است مصرف داروهای کاهنده قند خون با جینسینگ تداخل ایجاد کرده و در نتیجه باعث افت قند خون شود.
جینکگو بیلوبا
این گیاه خاصیت ضد پلاکتی دارد، یعنی اگر به طور همزمان با داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکتی مثل آسپرین و یا وارفارین آن را مصرف کنید، خطر خونریزی را بالا می‌برد.
سیر
سیر خاصیت ضد پلاکتی و کم کننده فشار خون را دارد. پس روی داروهای ضد انعقاد و ضد فشار خون اثرات تشدید کننده‌ای به وجود می‌آورد.
زنجبیل
زجبیل در دوزهای بالا می‌تواند اثرات ضد پلاکتی داشته باشد و با داروهای ضد انعقاد تداخل ایجاد کند.
شیرین بیان
این گیاه با داروهای دیورتیک تداخل ایجاد کرده و باعث می‌شود که سطح پتاسیم خون کمتر شود. ممکن است که اثرات برخی داروهای هورمونی مثل استروژن را کاهش داده و یا با داروهای کم کننده فشار خون تداخل ایجاد کند.
گل راعی
گل راعی به عنوان یک القا کننده قوی آنزیم‌های CYP450 است و می‌تواند در متابولیسم بسیاری از داروها مثل داروهای ضد بارداری، خوراکی یا ضد افسردگی و یا داروهای ضد HIV، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را تسریع ببخشد و اثربخشی آنها را کمتر کند.
کاوا
گاوا گیاهی است که اثرات آرامبخش داروهای خواب آور، ضد اضطراب و یا داروهای ضد روان پریشی را افزایش می‌دهند. کاوا ممکن است با برخی داروها که در سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند تداخل ایجاد کنند.
دانشن
مصرف این گیاه با داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین تداخل ایجاد کرده و باعث می‌شود که خطر خونریزی بیشتر شود. همچنین با داروهای قلبی و داروهای کم کننده فشار خون نیز تداخل ایجاد می‌کند.
زالزالک
این گیاه ممکن است با اثرات داروهای قلبی تداخل ایجاد کرده و مسدود کننده‌های کانال کلسیم را بیشتر کند.
اهمیت بالینی تداخلات گیاهی-دارویی
تداخلاتی که بین گیاهان طب سنتی چینی و داروهای پزشکی وجود دارد، می‌تواند پیامدهای بالینی قابل توجهی داشته باشد. این تداخلات می‌تواند باعث بروز موارد زیر می شود:
کاهش اثربخشی دارو
القای آنزیم‌های متابولیز کننده دارو به وسیله گیاهان می‌تواند باعث کاهش سطح دارو در خون شده و اثرات درمانی آن را هم کم کند. این کار می‌تواند در مورد داروهایی با دوزهای کم خطرناک باشد.
افزایش خطر عوارض جانبی
مهار آنزیم‌های متابولیز کننده دارو به وسیله گیاهان می‌تواند باعث بالا رفتن سطح دارو در خون شده و خطرات و عوارض جانبی و سمیت داروها را هم افزایش دهد.
افزایش خطر خونریزی
اگر از گیاهان با خواص ضد انعقادی و یا ضد پلاکتی به طور همزمان با داروهای مشابه استفاده کنید، می‌تواند به طور قابل توجهی خطر خونریزی را بالا ببرد.
تغییر در پاسخ دارویی
تداخلات فارماکودینامیک می‌تواند باعث شود که اثرات دارو تشدید و یا ضعیف شده و پاسخ درمانی غیر قابل پیش بینی به وجود می‌آورد.
راهکارهای کاهش خطر تداخلات گیاهی-دارویی
با به کار گرفتن تدابیر مناسب می‌توانید خطر تداخلات بین گیاهان طب سنتی و داروهای پزشکی را به حداقل برسانید. باید به پزشک خود در ارتباط با تمام داروهای مصرفی از جمله داروهای گیاهی طب سنتی چینی و مکمل‌های غذایی را اطلاع دهید.
قبل از آنکه به طور همزمان گیاهان طب سنتی چینی و داروهای پزشکی را مصرف کنید، باید با یک متخصص طب چینی درباره تداخلات گیاهی و دارویی مشورت کنید.
در صورت استفاده همزمان از گیاهان طب سنتی چینی و داروهای پزشکی باید به دنبال علائم و نشانه‌های تداخل احتمالی و یا انجام آزمایش‌های دوره‌ای باشید. در صورت لزوم حتماً از گیاهان طب سنتی که خطر تداخل بالایی دارند باید مطلع شوید.
نتیجه‌گیری
استفاده همزمان از گیاهان طب چینی و داروهای پزشکی می‌تواند باعث ایجاد یک سری تداخلات در آنها شود، بنابراین در اثربخشی داروها و ایمنی بیماران تاثیر می‌گذارد.
اگر بتوانید مکانیسم‌های این تداخلات را بهتر درک کنید و از گیاهان طب سنتی اطلاعات بیشتری داشته باشید، راحت‌تر می‌توانید از خطر تداخل این داروها در امان بمانید. با این حال توصیه می شودبرای این کار حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید و در ارتباط با داروهایی که مصرف می‌کنید از آنها راهنمایی بگیرید.
