تب در طب سنتی چینی به عنوان یک علامت مهمی است که آن را در نظر می‌گیرند و به عنوان یک بیماری مستقل تلقی نمی‌کنند. وقتی تب دارید، یعنی یک واکنش از جانب بدن در برابر عوامل بیماری دارید.
وجود تب به خاطر عدم تعادلی است که در خون ایجاد می‌شود. هدف از درمان تب یعنی برطرف کردن عامل بیماری زایی که در بدن وجود دارد و اینکه بتوان بدن را به حالت تعادل برگرداند.
در این میان گیاهان هستند که به عنوان تب بر نقش مهمی ایفا می‌کنند. این گیاهان خواص دارویی خاصی دارند که به بدن کمک می‌کنند گرمای اضافی را دفع کرده و دوباره به حالت تعادل برگردد.
در این مقاله می‌خواهیم گیاهان تب بری که در طب سنتی چینی از آنها استفاده می‌شوند را برای شما نام ببریم و درباره آن توضیحات کافی دهیم.
درک تب از منظر طب سنتی چینی
وجود تب در بدن یعنی آنکه بدن شما در حال درگیر با یک عامل بیماری زا است، حال بسته به نوع عامل بیماری زا تب می‌تواند در اشکال مختلفی ظاهر شود. به عنوان مثال تبی که ناشی از باد یا سرما باشد، با سردرد، بدن درد و لرز همراه است. اما تبی که ناشی از باد و گرما باشد، با تشنگی، گلو درد و عرق کردن خودش را نشان می‌دهد.
طب سنتی بر این باور است که تب ناشی از عدم تعادلی است که بین گرما و سرمای بدن وجود دارد. عوامل بیماری زا باعث غلبه گرم و بر سرما می‌شود و در نتیجه باعث به وجود آمدن تب می گردد. استفاده کردن از گیاهان تب بر برای آن است که بتوانید این تعادل را برگردانده و عامل بیماری زا را دفع کنید.
دسته‌بندی گیاهان تب‌بر در طب سنتی چینی
در طب سنتی چینی، گیاهان تب بر را بر اساس خواص و عملکردی که دارند دسته‌بندی می‌کنند. در ادامه به برخی از مهمترین این دسته‌بندی‌ها می‌خواهیم اشاره کنیم.
گیاهان دفع‌کننده باد-گرما
این گیاهان برای درمان کردن تب به کار می‌روند که ناشی از عوامل بیماری‌زای خارجی هستند. معمولاً این گیاهان خاصیت خنک کننده و دفع کننده عوامل بیماری‌زا از سطح بدن را دارند. با مصرف این گیاهان، علائمی مثل سردرد و گلودرد تسکین پیدا می کند.
گیاهان پاک‌کننده گرما
این قبیل گیاهان برای درمان تب ناشی از گرمای داخل و یا تبدیل عوامل بیماری‌زای خارجی به گرما در داخل بدن به کار می‌روند. این گیاهان خاصیت قوی برای خنک کردن بدن و سم زدایی از آن دارند. با مصرف آن می‌توانید تب‌های بالا را کم کرده، عطش را رفع کرده و علائم ناشی از گرمای بیش از حد را بهتر کنید.
گیاهان پایین‌آورنده آتش
این گیاهان برای تب‌هایی به کار می‌روند که علائم شدید گرمای داخلی دارند. این علائم مثل تشنگی شدید، خشکی دهان و زبان، بی‌قراری و حتی هذیان هستند. این قبیل گیاهان خواص آرامبخش و خنک کننده‌ای دارند و شما با مصرف آن می‌توانید حرارت شدید بدن را کم کرده و از مایعات بدن محافظت کنید.
گیاهان خنک‌کننده خون
این دسته از گیاهان برای درمان تب‌هایی به کار می‌روند که علائمی پوستی، خونریزی مثل خون دماغ یا خونریزی لثه دارند. همچنین ممکن است در علائم آن، تیره شدن زبان قرمز هم دیده شود. مصرف این گیاهان باعث می‌شود که خون خنک شده و از حرکت بی‌قرار گرما در خون جلوگیری کند.
گیاهان دفع‌کننده رطوبت-گرما
این مدل گیاهان برای درمان تب‌هایی به کار می‌روند که علائمی چون سردرد، تهوع، اسهال، احساس سنگینی در بدن را دارند. در این بیماری‌ها زبان دارای پوشش چرب و زرد رنگی است. این گیاهان رطوبت را دفع کرده و باعث پاکسازی گرما شده و به این ترتیب به کمتر شدن تب و بهتر شدن علائم آن کمک می‌کنند.
نمونه‌های برجسته گیاهان تب‌بر و کاربردهای آنها
در ادامه می‌خواهیم به چند نمونه از گیاهان تب بر مهمی که در طب سنتی چینی و درمان‌های بالینی از آنها استفاده می‌شوند اشاره کنیم:
نعناع
نعناع یک گیاه دفع کننده گرما و باد در بدن است. از آن برای درمان تب‌های خفیف، گلودرد و یا سرفه‌های ناشی از باد یا گرما استفاده می‌کنند. نعناع خاصیت خنک کننده و معطری دارد که به بدن کمک می‌کند عوامل بیماری‌زا را از سطح خود دفع کند.
گل ختمی
گل ختمی یک گیاه پاک کننده گرما و همچنین یک سم زدایی قوی است. از آن برای درمان تب‌های ناشی از التهابات، عفونت، گلودرد و یا گرمای داخلی بدن استفاده می‌کنند. گیاه گل ختمی خواص ضد ویروسی و ضد میکروبی دارد.
گل داوودی
گل داوودی یک گیاه دفع کننده باد و گرما است که از آن برای درمان سرگیجه، قرمزی چشم و همچنین تب‌های همراه با سردرد استفاده می‌کنند.
ریشه کودزو
این گیاه خاصیت دفع کننده باد و گرما را دارد و هم مصرف آن باعث می‌شود که تولید مایعات بدن بیشتر شود. برای درمان تب هایی که با تشنگی و گردن درد همراه هستند موثر است و می‌توانند مانع از آسیب رساندن به مایعات بدن در اثر تب طولانی شود.
ریشه شیرین بیان
ریشه شیرین بیان یک گیاهی است که خواص خنک کننده خفیف و سم زدایی را دارد. شما با مصرف آن می‌توانید تب و گلودرد را تسکین ببخشید.
ژیپسوم
این گیاه دارای یک ماده معدنی است که خاصیت پایین آورنده گرما را دارد و از آن برای درمان بی‌قراری و تب‌های بالا بسیار شدید استفاده می‌شود. مصرف این گیاه باید تحت نظر پزشک متخصص انجام بگیرد.
ریشه قاصدک
ریشه قاصدک یک گیاهی است که به عنوان پاک کننده گرما و سم زدا برای درمان تب‌های که ناشی از التهابات، عفونت‌ها و تجمع سموم در بدن است استفاده می‌کنند.
برگ بامبو
برگ گیاه بامبو کم کننده گرما بوده که می‌تواند حرارت بدن را پایین بیاورد. برای درمان تبی که با تشنگی بی‌قراری و ادرار تیره همراه است، مصرف این گیاه می‌تواند موثر باشد. شما با مصرف این گیاه می‌توانید گرما را از قلب پاکسازی کرده و ذهن خود را آرام کنید.
ریشه عصاره نیل
این گیاه خاصیت خنک کنندگی خون را داشته و یک سم زدایی بسیار قوی است. از آن برای درمان کردن تب‌هایی که با علائم پوستی قرمز تیره و یا علائم مربوط به گرمای درونی خود همراه هستند، استفاده می‌شود.
اهمیت تشخیص الگو در TCM
اگر گیاهان تب بر در طب سنتی چینی بدون تشخیص الگوی عدم تعادل بیمار تجویز شوند، نه تنها بی‌اثر هستند، بلکه باعث می‌شوند که در فرد عوارض جانبی ناخواسته‌ای هم به وجود بیاورند.
یک پزشک متخصص طب چینی باید به طور دقیق علائم و نشانه‌های نبض و زبان بیمار را ارزیابی کند. سپس الگوی عدم تعادل او را تشخیص داده و بر اساس این الگوها گیاه مناسب تجویز کند. برای مثال، تجویز یک گیاه خنک کننده قوی برای تبی که ناشی از باد و سرما باشد، می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت بیمار شود.
ملاحظات در استفاده از گیاهان تب‌بر
برای استفاده از گیاهان تب بر در طب سنتی باید به یک سری نکات زیر توجه داشته باشید. همانطوری که در بالا هم به آن اشاره کردیم، تشخیص صحیح الگوی عدم تعادل به وسیله یک پزشک متخصص طب چینی یک موضوع بسیار ضروری است.
دوز و نحوه مصرف گیاهان باید به وسیله پزشک تعیین شود و بسته به وضعیت بیمار و نوع گیاه دوز مصرفی فرق می‌کند. در صورتی که از داروهای شیمیایی دیگر استفاده می‌کنید، باید پزشک خودتان را در جریان آن بگذارید، چون برخی گیاهان با داروها تداخل ایجاد می‌کنند.
گیاهان برای شرایط خاص مثل برخی بیماری‌های زمینه‌ای، بارداری یا شیردهی منع مصرف دارند. شما باید به وسیله پزشک روند درمان خودتان را پیگیری کنید و در صورت نیاز در فرمول گیاهی تغییرات لازم را ایجاد کنید.
تحقیقات نوین در مورد گیاهان تب‌بر
تحقیقات علمی جدیدی به بررسی خاصیت دارویی گیاهان تب بر که در طب سنتی چینی استفاده می‌شوند پرداخته‌اند. نتایج این مطالعات نشان داده است که بسیاری از گیاهان ترکیبات فعال با خاصیت ضد میکروبی تب بر و ضد التهابی دارند.
به عنوان مثال تحقیقات نشان داده است که برخی ترکیباتی که در گیاه نعناع وجود دارد به کمتر شدن تب و التهاب کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که گل خطی خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارد. این تحقیقات باعث شده که بتوان مکانیسم عملکرد این گیاهان را درک کرد و اثربخشی آنها در درمان وسایل علائم آن را تایید نمود.
نتیجه‌گیری
گیاهان تب بر بخش مهمی از درمان طب سنتی چینی را تشکیل می‌دهند، چون این گیاهان با مکانیسم‌های مختلف به بدن کمک می‌کنند تا گرمای اضافی را دفع کرده و تعادل را به بدن برگردانند.
قبل از تجویز گیاهان دارویی لازم است که الگوی عدم تعادل در طب سنتی چینی به طور دقیق تشخیص داده شود تا درمان موثر و ایمن صورت بگیرد. همچنان نیز تحقیقات جدیدی انجام می‌گیرد تا مبانی علمی اثربخشی این گیاهان را آشکار کند.شما در مصرف این گیاهان نباید خودسرانه عمل کرده و حتماً زیر نظر پزشک متخصص آنها را مصرف کنید.
