آسم و آلرژی دو عارضه بسیار شایع و رو به افزایش در کل جهان هستند که توانسته‌اند میلیون‌ها نفر را درگیر کنند. آسم یک نوع بیماری التهابی و مزمن در مجاری تنفسی است که باعث می‌شود فرد مشکلاتی در حین نفس کشیدن داشته باشد.
آلرژی نیز یک نوع واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به برخی مواد بی‌ضرر موجود در محیط است. برای درمان آسم و آلرژی روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها استفاده کردن از گیاهان دارویی می‌باشد. شما با مصرف گیاهان دارویی مناسب می‌توانید علائم آلرژی را تا حد زیادی کمتر کنید.
آسم (Asthma)
آسم یک نوع بیماری مزمن تنفسی است که در این بیماری راه‌های هوایی و ریه‌ها باریک می‌شوند و التهابات و تنگی باعث می‌شود که شما در حین نفس کشیدن خس خس سینه، سرفه، تنگی نفس و یا احساس فشار در قفسه سینه خود داشته باشید.
علائم شایع آسم
یکی از شایع‌ترین علائم آسم، خس خس سینه است، یعنی در هنگام نفس کشیدن مخصوصاً در هنگام بازدم، صدای سوت مانندی از قفسه سینه شما شنیده می‌شود.
افرادی که به آسم مبتلا هستند، در هنگام شب، ورزش و یا خندیدن دچار سرفه می‌شوند. در زمانی که اکسیژن هوا کم است، فرد احساس تنگی نفس می‌کند، مخصوصاً در تنفس عمیق این حالت خودش را بیشتر نشان می‌دهد.
افرادی که به آسم مبتلا هستند، در هنگام نفس کشیدن در قفس سینه خود احساس فشار می‌کنند.
علل و عوامل محرک آسم
افرادی که به آسم مبتلا هستند، ممکن است در اثر عوامل ژنتیکی و یا محیطی به آن مبتلا شده باشند. عوامل محرکی که می‌تواند باعث ایجاد آسم در شما شود، شامل موارد زیر است:
- وجود آلرژن ها یعنی موادی مثل گرد و غبار
- گرد گیاهان
- شوره حیوانات خانگی و کپک
- وجود تحریک کننده‌های تنفسی مثل آلودگی هوا، دود سیگار، عطرهای قوی و مواد شیمیایی
- وجود عفونت‌های تنفسی مثل آنفولانزا و سرماخوردگی
- انجام ورزش در هوای سرد و خشک
- داشتن استرس و هیجانات زیاد و مصرف برخی داروهای خاص.
آلرژی (Allergy)
آلرژی واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به برخی مواد بی ضرری است که در محیط وجود دارند و این مواد تحت عنوان آلرژن شناخته می‌شوند.
وقتی فردی که آلرژی دارد، با یک آلرژن تماس پیدا کند سیستم ایمنی بدن به اشتباه این ماده را خطرناک تلقی کرده و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. واکنشی که بدن نشان می‌دهد با علائم مختلفی همراه است که با هم بررسی می‌کنیم.
علائم شایع آلرژی
علائم آلرژی بسته به نوع آلرژی و محل تماس با هم فرق می‌کند، ولی برخی از رایج‌ترین علائم آلرژی شامل علائم بینی به صورت آبریزش بینی، گرفتگی بینی، خارش بینی و یا عطسه است.
علائم چشم که به صورت خارش، قرمزی و یا ریزش اشک می‌باشد. علائم پوستی که به صورت قرمزی، خارش، کهیر، تورم و اگزما دیده می‌شود.
علائم گوارشی که به صورت اسهال، استفراغ، تهوع و درد شکم در آلرژن های غذایی است. علائم تنفسی در آسم بیشتر شامل سرفه، تنگی نفس و خس خس سینه می‌باشد.
علل و عوامل محرک آلرژی
آلرژی ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به آلرژن‌ها است. آلرژن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- آلرژن‌های هوابرد که شامل گرده گیاهان، کپک، گرد و غبار و شوره حیوانات خانگی است.
- آلرژن‌های غذایی که شامل آجیل درختی، بادام زمینی، تخم مرغ، شیر، سویا، گندم، صدف و ماهی است.
- آلرژن‌های تماسی که شامل نیکل، لاتکس و برخی مواد شیمیایی خاص هستند.
- آلرژن حشرات که مربوط به زنبور و زنبور عسل می‌باشند.
- برخی داروها می‌توانند در فرد باعث ایجاد آلرژی شوند.
گیاهان دارویی برای درمان آسم و آلرژی
در طب سنتی ایرانی از گیاهان دارویی مختلف برای درمان آسم و آلرژی استفاده می‌کردند. در اینجا می‌خواهیم به برخی از این گیاهان، خواص و نحوه مصرف آنها اشاره کنیم.
زوفا (Hyssopus officinalis)
طبق بررسی منابع طب سنتی گیاه زوفا خاصیت گرم و خشک دارد و از زمان‌های گذشته از آن برای درمان مشکلات تنفسی از جمله آسم استفاده می‌کردند.
تحقیقات جدیدی که انجام شده نشان می‌دهد که این گیاه ممکن است خاصیت ضد التهابی و گشاد کننده برونشت داشته باشد.
برای مصرف گیاه زوفا آن را می‌توانید به صورت دم کرده استفاده کنید. شما یک قاشق غذاخوری از گیاه خشک شده زوفا را داخل یک فنجان آب جوش دم کرده و بعد از چند دقیقه آن را صاف کرده و جوشانده را میل کنید.
گل گاوزبان (Echium amoenum)
در طب سنتی ایران از گیاه گل گاوزبان به عنوان یک گیاه آرامبخش و ضد التهاب استفاده می‌کنند که می‌تواند علائم مربوط به آسم را تسکین دهد.
گل‌های بنفشه و گیاه گل گاوزبان را می‌توانید به صورت دم کرده استفاده کنید. یک الی دو قاشق چایخوری از گل‌ها را در یک فنجان آب جوش بریزید، سپس به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه صبر کنید و بعد جوشانده را صاف کرده و سپس میل نمایید.
شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra)
گیاه شیرین بیان خاصیت خلط آور و ضد التهابی دارد که می‌تواند باعث بهتر شدن سرفه و مشکلات تنفسی مربوط به آسم شود. شما می‌توانید ریشه گیاه شیرین بیان را به صورت جوشانده و یا دم کرده استفاده کنید.
همچنین عصاره و پودر این گیاه نیز در بازار موجود است. باید توجه داشته باشید که مصرف طولانی مدت گیاه شیرین می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود، پس باید این گیاه را با احتیاط و با مشورت پزشک مصرف کنید.
انیسون (Pimpinella anisum)
انیسون گیاهی است که خاصیت ضد اسپاسم و خلط آور دارد و مصرف آن می‌تواند باعث باز شدن مجاری تنفسی شده و به کمتر شدن سرفه کمک کند.
میوه انیسون را می‌توانید به صورت دم کرده هم استفاده کنید. یک قاشق چای خوری از دانه‌های این میوه را در یک فنجان آب جوش دم کرده و بعد از چند دقیقه آن را صاف کرده و میل کنید.
زنجبیل (Zingiber officinale)
زنجبیل گیاهی است که خاصیت ضد التهابی داشته و دارای آنتی اکسیدان‌های قوی است. زنجبیل باعث کاهش التهاب در مجاری تنفسی شده و به تسکین علائم آسم هم کمک می‌کند.
برای مصرف زنجبیل می‌توانید زنجبیل تازه را رنده کرده و در چای یا غذا استفاده کنید. به صورت دم کرده و یا پودر شده می‌توان از زنجبیل استفاده نمایید.
زعفران (Crocus sativus)
در طب سنتی ایرانی از زعفران به عنوان گیاهی استفاده می‌کنند که خاصیت ضد التهابی داشته و دارای آنتی اکسیدان‌های قوی است.
برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف زعفران می‌تواند علائم مربوط به آسم را بهبود ببخشد. شما می‌توانید زعفران را هم به صورت دم کرده و هم در تهیه غذا به شکل ادویه استفاده کنید.
سیاه‌دانه (Nigella sativa)
سیاه دانه گیاهی است که خاصیت ضد التهابی داشته و به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی بدن می‌باشد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف سیاه‌دانه می‌تواند علائم آسم را بهتر کند.
شما می‌توانید دانه‌های سیاه دانه را به صورت خام مصرف کرده و یا از روغن آن استفاده کنید. برخی افراد پودر سیاه دانه را با عسل مخلوط کرده و میل می‌کنند.
برای آلرژی
برای درمان آلرژی نیز برخی گیاهان دارویی وجود دارد که می‌توانند کارایی زیادی داشته باشد.
عناب (Ziziphus jujuba)
در طب سنتی ایرانی از عناب به عنوان گیاهی یاد می‌کنند که خاصیت ضد التهابی و آرامش بخش دارد و می‌تواند علائم مربوط به آلرژی را کم کند.
مطالعات نشان می‌دهند که شربت عناب می‌تواند به مرور زمان در درمان کهیر مزمن که نسبت به آنتی هیستامین‌ها مقاوم است، موثر واقع شود.
شما می‌توانید میوه‌های عناب را به صورت تازه مصرف کنید. همچنین عناب را می‌توان به صورت جوشانده و یا دم کرده هم استفاده کرد.
گل بنفشه (Viola odorata)
بنفشه در طب سنتی خاصیت ضد التهابی و تسکین دهنده دارد و مصرف آن می‌تواند علائم مربوط به آلرژی‌های تنفسی و پوستی را تا حد زیادی کمتر کند.
شما می‌توانید از گل‌های بنفشه به صورت دم کرده استفاده کنید. برای این کار یک قاشق چایخوری از گل‌های خشک شده بنفشه را در یک فنجان آب جوش دم کرده و بعد از گذشت چند دقیقه آن را صاف کرده و میل کنید.
پرسیاوشان (Adiantum capillus-veneris)
پرسیاوشان یک نوع گیاه خلط آور با خاصیت ضد التهابی است که در طب سنتی از آن استفاده زیادی می‌کنند.
مصرف این گیاه باعث می‌شود که علائم مربوط به آلرژی‌های تنفسی مثل سرفه و یا گرفتگی بینی کمتر شود. شما می‌توانید این گیاه را به صورت دم کرده استفاده کنید.
گزنه (Urtica dioica)
گزنه خاصیت ضد التهابی دارد و به عنوان آنتی هیستامین طبیعی شناخته می‌شود. گزنه باعث کمتر شدن علائم آلرژی مثل آبریزش بینی، خارش بینی و یا عطسه می‌شود.
برگ‌های خشک شده گزنه به صورت دم کرده قابل استفاده هستند. همچنین عصاره و کپسول‌های این گیاه را می‌توانید تهیه کنید.
بابونه (Matricaria chamomilla)
بابونه گیاهی است که خاصیت ضد التهابی و آرامبخش دارد و مصرف آن می‌تواند علائم مربوط به آلرژی‌های پوستی و همچنین التهاب مجاری تنفسی را تسکین ببخشد.
گل‌های بابونه را می‌توانید به صورت دم کرده استفاده کرده و بدین طریق از خواص آنها بهره‌مند شوید.
نکات مهم
- همیشه قبل از اینکه از هرگونه گیاه دارویی برای درمان آسم یا آلرژی استفاده کنید، بهتر است که با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت نمایید، خصوصاً اگر داروی دیگری مصرف می‌کنید و یا شرایط پزشکی خاصی دارید، باید تحت نظر پزشک این داروها را مصرف نمایید.
- ممکن است گیاهان دارویی با برخی از داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند و مصرف آنها عوارض جانبی به همراه بیاورد.
- هر نوع گیاه دارویی مقدار و نحوه مصرف مخصوصی دارد که باید با دقت و احتیاط زیادی مصرف شود.
- اگر بعد از مصرف گیاه دارویی هرگونه واکنش و آلرژیکی مشاهده کردید، بلافاصله مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
- طب سنتی می‌تواند در کنار روش های درمانی پزشکی مدرن دیگر، به عنوان یک روش مکمل عمل کند، اما نباید جایگزین درمان‌های اصلی پزشکی باشد.
حرف آخر
برخی افراد با مشکل آسم و آلرژی مواجه هستند و برای درمان آن اقدامات مختلفی انجام می‌دهند. یکی از روش‌های درمانی که در اینجا می‌توانیم از آن نام ببریم، استفاده از گیاهان دارویی است.
برخی از گیاهان دارویی خاصیت ضد التهابی و تسکین کننده دارند که برای درمان آسم و آلرژی می‌توانند موثر باشد. شما باید با احتیاط و شناخت کامل و با مقدار مناسب این گیاهان دارویی را مصرف کنید.
