درد استخوان و مفاصل یک مشکل فراگیری است که باعث شده زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار دهد. کسانی که با این مشکل مواجه هستند، برای تسکین و درمان آن به دنبال راهکارهای موثر و کم عارضه می‌گردند.
برای درمان درد مفاصل و استخوان روش‌های دارویی مدرن، طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد. طبیعت منبع بی‌پایان از ترکیبات شفابخش است و برای درمان گیاهان متعددی را در خود جای داده است. در اینجا می‌خواهیم ما با این گیاهان آشنا شده و آنها را در برنامه غذایی خود به کار ببریم.
مکانیسم اثر گیاهان دارویی در سلامت مفاصل و استخوان
گیاهان دارویی دارای ترکیبات فعال مختلفی هستند که هر با مکانیسم‌های مختلف توانستند به سلامت مفاصل و استخوان‌ها تاثیر داشته باشند. برخی از این مکانیزم‌ها عبارتند از:
کاهش التهاب
بسیاری از گیاهان دارویی خاصیت ضد التهاب قوی دارند. ترکیباتی که در این گیاهان وجود دارد می‌تواند واسطه‌های باشد تا التهاباتی را مهار کرده و بدین طریق باعث کاهش درد، تورم و سفتی مفاصل شود.
تسکین درد
برخی گیاهان ترکیباتی دارند که توانسته به طور مستقیم در سیستم عصبی افراد تاثیر گذاشته و احساس درد آنها را کاهش دهد. این ترکیبات با گیرنده‌های درد تعامل ایجاد کرده و یا مسیرهای انتقال پیام درد را مسدود می‌کنند.
محافظت از غضروف
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف برخی از گیاهان دارویی می‌تواند از تحلیل غضروف مفصلی جلوگیری کرده و به حفظ ساختار و عملکرد آن کمک کند. این موضوع برای بیماری‌های آرتروز اهمیت زیادی دارد.
تقویت استخوان
گیاهانی هستند که دارای مواد معدنی و ترکیبات فعالی می‌باشند که می‌تواند باعث افزایش تراکم استخوان شده و از پوکی استخوان جلوگیری کند. این ترکیبات باعث جذب بهتر کلسیم شده و همچنین فعالیت سلول‌های استخوان ساز را تحریک می‌کند.
بهبود گردش خون
برخی گیاهان می‌توانند باعث گردش بهتر خون دردناحیه مفصل و استخوان‌ها شوند. این گیاهان باعث می‌شود که میزان مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به این بافت‌ها برسد.
معرفی گیاهان دارویی مفید برای مفاصل و استخوان
در ادامه قصد داریم برخی از مهمترین گیاهان دارویی که در طب سنتی از آن برای درمان درد مفاصل و استخوان‌ها و حفظ سلامت آنها استفاده می‌شوند را توضیح دهیم.
زردچوبه
زردچوبه یک ادویه طلایی رنگ است که در طی قرن‌ها از آن در طب سنتی آسیا استفاده می‌کردند. زردچوبه دارای ترکیب فعالی به نام کرکومین است که خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی دارد.
تحقیقات متعدد نشان می‌دهد که مصرف زردچوبه می‌تواند درد و التهاب ناشی از آرتروز مخصوصاً آرتروز زانو را کاهش دهد. زردچوبه با مهار تولید سیتوکین‌های پیش التهابی و آنزیم‌های دخیل در تخریب غضروف می تواند از مفاصل اثر محافظتی داشته باشد.
برای آنکه میزان جذب کرکومین در بدن بیشتر شود، توصیه می‌شود که آن را با فلفل سیاه و یا یک منبع چربی مصرف کنید.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاهی با طعم تند است که خواص دارویی فراوانی دارد. زنجبیل دارای ترکیباتی مثل جینجرول است که خاصیت ضد درد و ضد التهابی دارد. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف زنجبیل باعث کاهش درد و سفتی مفاصل در افرادی می‌شود که به آرتروز مبتلا شده‌اند.
مصرف زنجبیل می‌تواند باعث گردش خون بهتر شده، مواد مغذی بیشتری به مفاصل رسانده و به تسریع روند بهبودی کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف زنجبیل باعث کمتر شدن تولید سیتوکین‌های التهابی می‌شود.
سیتوکین‌های التهابی باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود، بنابراین زنجبیل به مهار کردن آنها و به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
کندر
کندر از زمان‌های قدیم در طب سنتی هند مورد استفاده قرار می‌گرفت. کندر دارای ترکیباتی به نام اسیدهای بوسولیک است. این ترکیبات خاصیت ضد التهابی قوی دارند، آنزیم‌هایی را مهار می کند و باعث تولید مولکول‌های التهابی می‌شود.
به همین خاطر مصرف کندر باعث می‌شود که در افراد مبتلا به آرتروز میزان درد کمتر شده و مفاصل عملکرد بهتری داشته باشند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عصاره کندر به اندازه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌تواند باعث کاهش درد آرتروز شود. کندر با تمامی خواصی که دارد، عوارض جانبی آن کمتر است.
پنجه شیطان
پنجه شیطان گیاه بومی جنوب آفریقا است که طی یک قرن‌ها از آن برای درمان درد و التهاب مفاصل استفاده می‌کردند.
طبق مطالعاتی که انجام شده، نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در ریشه این گیاه می‌تواند دردهای ناشی از آرتروز را از جمله آرتروز زانو و لگن را کاهش دهد. همچنین این گیاه در کاهش درد کمر هم موثر است.
مکانیسم اثر پنجه شیطان به این صورت است که تولید واسطه‌های التهابی را مهار کرده و اثرات ضد درد دارد. تحقیقاتی که انجام شده نشان داده‌اند که پنجه شیطان می‌تواند به اندازه برخی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و تسکین درد آرتروز تاثیر زیادی داشته باشد.
گزنه
گزنه گیاهی است که اغلب خاصیت گزندگی آن بسیار شناخته شده است. این گیاه خاصیت‌های دارویی متعددی از جمله خاصیت ضد التهابی را دارد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که مصرف عصاره گزنه باعث کاهش درد و التهاب در افرادی می‌شود که به آرتروز مبتلا شده‌اند.
گزنه دارای مواد معدنی مهمی چون منیزیم و کلسیم است که مصرف آنها برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده موضعی از کرم گزنه و یا مصرف خوراکی آن می‌تواند درد و سفتی مفاصل و سایر علائم التهابی را کاهش دهد.
پوست درخت بید
پوست درخت بید از زمان‌های قدیم برای درمان درد و تب مورد استفاده قرار می‌گرفت. پوست درخت بید دارای ترکیباتی به نام سالیستین است. این ترکیبات در بدن به اسید سالیسیک تبدیل می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عصاره پوست درخت بید می‌تواند به کاهش دردهای ناشی از آرتروز به ویژه آرتروز زانو و کمر کمک کند. اثرات ضد التهابی و ضد درد اسید سالیسیک و ترکیبات دیگر موجود در پوست درخت بید توانسته در این زمینه نقش مهمی داشته باشد.
گلوکوزامین و کندرویتین
گلوکوزامین و کندرویتین ترکیباتی هستند که به طور طبیعی می‌توانیم آنها را در غضروف مفاصل پیدا کنیم. وجود این مواد به حفظ ساختار و عملکرد آنها کمک می‌کند.
اگرچه بیشتر مکمل‌های گلوکوزامین از منابع حیوانی مثل صدف‌ها تهیه می‌شود، اما تحقیقات نشان می دهد که برای این ترکیبات منابع گیاهی جایگزین هم وجود دارد.
گیاهان و قارچ‌ها ترکیباتی دارند که می‌توانند به عنوان پیش ساز و یا منبع گلوکوزامین و کندرویتین عمل کنند. با این حال برای تعیین اثربخشی و ایمنی این منابع گیاهی تحقیقات بیشتری لازم است که انجام بگیرد.
سایر گیاهان دارویی مفید
علاوه بر گیاهانی که در بالا به آن اشاره کردیم، در طب سنتی برای حفظ سلامت مفاصل و استخوان‌ها گیاهان دارویی دیگری هم استفاده می‌شوند.
- در طب سنتی ایران سنجد خاصیت ضد التهابی و تقویت کننده استخوان را دارد.
- دم اسب گیاهی است که سرشار از سیلیس بوده و برای حفظ سلامت استخوان و ساخت کلاژن بسیار ضروری است.
- شبدر قرمز حاوی ایزوفلاون است که می‌تواند در جلوگیری از پوکی استخوان در زنان یائسه تاثیر زیادی داشته باشد.
- روغن گل مغربی دارای اسیدهایی است که خاصیت ضد التهابی داشته و می‌تواند علائم آرتریت روماتوئید را کاهش دهد.
ملاحظات مهم در مصرف گیاهان دارویی
اگرچه گیاهان دارویی برای سلامت استخوان و مفاصل فواید زیادی دارند، اما در ارتباط با مصرف آنها باید به یک سری نکات مهمی توجه داشته باشیم:
- قبل از اینکه هرگونه گیاه دارویی مصرف شود، باید شما با پزشک خودتان مشورت کنید. مخصوصاً اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید و یا شرایط پزشکی خاصی دارید.
- برخی گیاهان دارویی ممکن است که با داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند و باید عوارض جانبی آنها را جدی بگیرید.
- مصرف برخی گیاهان ممکن است یک سری عوارض جانبی خفیف مثل مشکلات گوارشی را به وجود آورند. پس هرگونه عارضه جانبی در هنگام مصرف گیاهان دارویی مشاهده کردید، مصرف را قطع کرده و به پزشک خودتان مراجعه کنید.
- در دوران بارداری و شیردهی مصرف بسیاری از گیاهان دارویی ممنوع است، چون هم برای مادر و هم برای جنین یا نوزاد مضر است.
نتیجه گیری
گیاهان دارویی دارای ترکیبات فعال متنوع بوده و مکانیزم‌های اثر آنها با هم فرق دارند. گیاهان دارویی در حفظ سلامت مفاصل و استخوان‌ها و همچنین کاهش درد و التهاب ناشی از بیماری‌های مرتبط نقش بسیار مهمی دارند.
از جمله گیاهانی که در این زمینه می‌توان اشاره کرد، زنجبیل، زردچوبه، کندر، گزنه، پوست درخت بید و پنجه شیطان است. شما مصرف این گیاهان را باید با احتیاط و با مشورت متخصصان انجام دهید تا از اثربخشی و ایمنی آنها مطمئن شوید.
