طب سنتی چینی قدمت هزاران ساله دارد که در آن از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله بی‌خوابی و اختلالات مربوط به اضطراب استفاده می‌کند.
در این مکتب اعتقاد بر این است که سلامت جسم و روان باعث ایجاد تعادل و هماهنگی بین نیروهای متضاد در سراسر بدن می‌شود. گیاهان آرامبخش در طب چینی در بازگرداندن این تعادل و تسکین ذهن و روح نقش بسیار مهمی دارند.
درک مفهوم “آرامبخشی” در طب چینی
برخی دیدگاه غرب اغلب اوقات سعی می‌کند علائم تمرکز را سردرکوب کند. طب چینی به دنبال شناسایی و درمان ریشه عدم تعادل است که باعث اضطراب بی‌قراری و بی‌خوابی می‌شود.
در طب چینی قلب به عنوان اندام فیزیکی است که می‌تواند به عنوان جایگاه روح و ذهن هم در نظر گرفته شود. زمانی که قلب و روح تغذیه شده و آرام شوند، علائمی مثل تحریک پذیری، تپش قلب، اضطراب و بی‌خوابی بهتر می‌شود.
دسته‌بندی گیاهان آرامبخش در طب چینی
در طب چینی گیاهان آرامبخش به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
گیاهان تغذیه‌کننده قلب و آرامبخش روح
این گیاهان به طور مخصوص برای تغذیه خون و قلب و در نتیجه آرام کردن ذهن و روح استفاده می‌شوند. آنها معمولاً برای درمان کردن بی‌خوابی‌هایی که ناشی از کمبود خون در قلب هستند، تجویز می‌شوند. کمبود خون در قلب با علائمی مثل فراموشی تپش قلب و اضطراب همراه است.
گیاهان سنگین‌کننده و آرامبخش روح
این گیاهان ماهیت سنگی و معدنی دارند و زمانی استفاده می‌شوند که فرد دچار بی‌قراری، بی‌خوابی و تحریک پذیری شده و به اصطلاح روح آشفته‌ای دارد.
گیاهان آرامبخش مهم در طب چینی
در ادامه به چند مورد از گیاهان آرام بخش رایج و مهم در طب چینی اشاره می‌کنیم:
هسته سنجد ترش
یکی از گیاهان آرامبخش پرکاربرد در طب چینی هسته سنجد ترش است. مصرف آن به تغذیه قلب کمک کرده، باعث آرام ذهن شده، در بهبود کیفیت خواب و کاهش تحریک پذیری بسیار مفید است.
طعم ترش آن اثرات آرامبخشی دارد و می‌تواند برای بی‌خوابی‌های که ناشی از پرشیانی‌های عاطفی و بی‌قراری هستند مناسب باشد.
هسته تویا
این دانه روغنی باعث تغذیه قلب و کلیه‌ها شده، روده‌ها را مرطوب کرده و در آرام کردن روح تاثیر زیادی دارد. بی‌خوابی‌هایی که ناشی از کمبود خون هستند، همراه با علائمی مثل فراموشی و یبوست را می‌توان با کمک این دانه درمان کرد.
فوسن
فوسن یک نوع قارچ دارویی است که مصرف آن به آرام شدن روح و تسکین قلب کمک می‌کند. اغلب از آن برای درمان کردن اختلالات عاطفی و بی‌خوابی ناشی از ذهن ناآرام و تپش قلب استفاده می‌کنند.
اعتقاد بر این است که مصرف فوسن باعث کمتر شدن تحریک پذیری و نگرانی‌های مربوط به بهتر شدن خواب کمک می‌کند.
پوست درخت آلبیزیا
مصرف آلبیزیا به شاد شدن روح، بهتر شدن خواب و رفع افسردگی کمک می‌کند. برای بی‌خوابی‌هایی که ناشی از استرس عاطفی و یا افسردگی خفیف باشند، بسیار مناسب است.
ریشه پولیگالا
مصرف ریشه این گیاه به آرام شدن قلب و روح، باز کردن روزنه‌ها و رفع بلغم کمک می‌کند. برای درمان اضطراب، فراموشی و بی‌خوابی از این گیاه استفاده می‌کنند.
پنج طعم
این توت ۵ طعم مختلف دارد که با مصرف آن می‌توان به تغذیه قلب و کلیه، آرام کردن روح و بهتر شدن کیفت خواب کمک کرد. برای بی‌خوابی‌هایی که ناشی از کمبود خون هستند و با علائمی مثل تشنگی و تعرق شبانه همراه اند، این گیاه بسیار عالی است.
استخوان اژدها
استخوان اژدها دارای مواد معدنی سنگینی است که باعث می‌شود روح آشفته درمان شده و علائم مربوط به بی‌خوابی را از بین ببرد. اغلب افرادی که دچار اضطراب، بی‌خوابی و بی‌قراری هستند، همراه با تپش قلب می‌باشند که برای آنها استخوان اژدها تجویز مناسبی است.
مکانیسم اثر گیاهان آرامبخش در طب چینی
تحقیقات مدرن نشان می‌دهد که بسیاری از گیاهان در طب چینی خاصیت آرامبخش دارند. آنها دارای یک سری ترکیبات فعال زیستی هستند که می‌توانند در سیستم عصبی مرکزی تاثیر بگذارد.
به عنوان مثال برخی از این گیاهان می‌توانند در انتقال دهنده‌های عصبی تاثیر گذاشته و در تنظیم خواب و خلق و خو نقش مهمی داشته باشند. برخی از گیاهان خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارند که می‌توانند باعث کاهش التهاب در مغز و کاهش اکسیداسیون شده و در بهتر شدن کیفیت خواب و کاهش اضطراب نقش مهم ایفا می کنند.
درک مکانیسم اثر این گیاهان در سطح جامعه به عنوان یک چالش است، چون بسیاری از فرمول‌های گیاهی ترکیبی از چند گیاه هستند و اثرات آنها ممکن است ناشی از تعاملات پیچیده بین ترکیبات مختلف باشد.
ایمنی و ملاحظات مصرف
با اینکه گیاهان در طب چینی با خاصیت آرام بخشی شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نباید بدون نظارت متخصص طب چینی از آنها استفاده کرد.
هر فردی الگوهای عدم تعادل خاصی داشته و برای آنها باید فرمول‌های گیاهی مناسبی تجویز شود. ممکن است برخی گیاهان عوارض جانبی داشته باشند و یا با داروهای دیگر تداخل ایجاد کنند. از طرفی مصرف برخی از گیاهان در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است.
تحقیقات نوین در مورد گیاهان آرامبخش طب چینی
تحقیقات علمی به طور گسترده در حال انجام است تا بتواند در مورد اثربخشی و و مکانیسم اثر گیاهان در طب چینی بررسی‌های لازم را انجام دهد.
مطالعات نشان می‌دهد که فرمول‌های گیاهی خاص می‌تواند در بهتر شدن کیفیت خواب و کمتر کردن علائم اضطراب نقش مهمی داشته باشند. اما بسیاری از این مطالعات هنوز در مراحل اولیه قرار گرفته‌اند و لازم است که تحقیقات بیشتر در این زمینه انجام بگیرد.
نتیجه‌گیری
گیاهان آرامبخش به عنوان بخش جدایی ناپذیر از طب سنتی چینی هستند که در درمان اختلالات مربوط به بی‌خوابی و اضطراب تاثیر دارند.
در نظر گرفتن الگوهای عدم تعادل فردی و استفاده کردن از ترکیبات گیاهی مناسب چینی توانسته برای آرامش بیشتر و کیفیت زندگی بهتر روش مناسبی باشند. مصرف این گیاهان باید تحت نظارت متخصص طب چینی انجام بگیرد. درک کامل مکانیسم اثر آنها نیاز به تحقیقات بیشتری است.
