به دلیل استرس و فشار کاری و هیجاناتی که در طی روزمره افراد با آن مواجه هستند، اختلالات خواب توانسته به یک معضل برای آنها تبدیل شود. کم خوابی و یا دشواری در خوابیدن، بیدار شدن مکرر در طول شب و یا احساس خستگی بعد از بیماری باعث می‌شود که در خلق و خوی روزانه افراد تاثیر منفی داشته باشد و حتی در سلامت آنها هم مشکلاتی به وجود بیاورد.
برای مقابله کردن با کم خوابی یک سری راهکارهای وجود دارد که یکی از آنها استفاده کردن از گیاهان دارویی است. گیاهان دارویی به خاطر عوارض جانبی کمتر، جایگزین بسیار مناسب برای بسیاری از داروهای شیمیایی هستند.
تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی
انسان‌ها از زمان‌های قدیم برای بهتر شدن کیفیت خواب از گیاهان دارویی مختلفی استفاده کرده‌اند. گیاهان دارویی هر کدام دارای یک سری ترکیبات فعال زیستی متنوع هستند که با روش‌های مختلف می‌توانند در سیستم عصبی تاثیر گذاشته، میزان استرس و اضطراب را کمتر کرده، باعث تنظیم هورمون‌های خواب شده و آرامش عضلانی را بهتر می‌کنند. در نتیجه شما با مصرف گیاهان دارویی می‌توانید خوابی آرام و عمیق تجربه کنید.
تاثیر گیاهان دارویی بر درمان بی‌خوابی
بسیاری از گیاهان به طور سنتی برای درمان بی‌خوابی و همچنین استرس‌های مربوط به آن استفاده می‌شوند. تحقیقات جدید نیز برخی از این خواص را تایید کرده‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از برخی گیاهان دارویی می‌تواند باعث کمتر شدن زمان به خواب رفتن، باعث بهتر شدن کیفیت خواب و همچنین کمتر شدن بیداری‌های شبانه کمک زیادی کند.
هر کدام از این گیاهان بسته به کیفیتی که دارند، مکانیسم اثر آنها در سیستم عصبی فرق می‌کند، اما در کل می‌تواند در تنظیم خواب و داشتن آرامش نقش مهمی ایفا کند.
در بسیاری از موارد، ترکیب چند گیاه دارویی می‌تواند در بهتر شدن خون تاثیر بیشتری داشته باشد اما در طی مطالعات انجام شده بررسی شد که کیفیت و دوز استفاده از هر گیاه فرق داشته و لازم است که در حد استاندارد آنها را استفاده کنید.
برخی گیاهان دارویی ممکن است که با داروهای دیگر تداخل ایجاد کنند که باید به این موضوع توجه زیادی شود. مصرف این داروها در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود و برای کودکان هم باید با احتیاط و بنا به دستور پزشک استفاده کنید.
رایج ترین گیاهان دارویی موثر در درمان بی خوابی
برای درمان بی‌خوابی از یک سری گیاهان دارویی استفاده می‌شود در ادامه به چند مورد از رایج‌ترین این گیاهان اشاره می‌کنیم.
اسطوخودوس (Lavender)
گیاه اسطوخودوس یک نوع گیاه خوشبو با گل‌های بنفش است. این گیاه به طور گسترده خاصیت آرامش بخش و خواب آوری دارد. ترکیبات موجود در اسطوخودوس با سیستم عصبی تعامل کرده و بدین طریق می‌توانند بی‌قراری و اضطراب را کاهش دهد. تمامی این اثرات باعث می‌شود که شما خواب خوبی داشته باشید.
نحوه مصرف
- شما می‌توانید روغن اسانس استخوان دوز را روی بالش خودتان اسپری کنید.
- همچنین در هنگام حمام می‌توانید روغن اسانس را به آب حمام اضافه کرده و یا در دستگاه پخش عطر از آن استفاده کنید.
- شما می‌توانید روغن اسانس را با روغن حامل مثل روغن بادام رقیق کرده و آن را روی شقیقه و یا در کف پاهای خود بمالید.
- برخی افراد با دم کردن گل‌های خشک شده اسطوخودوس، چای دم می‌کنند.
- همچنین کپسول‌ها و قرص‌هایی که دارای عصاره این گیاه هستند را می‌توانید تهیه کنید.
- استفاده کردن از اسطوخودوس در حالت کلی بی‌خطر است، اما در هنگام بارداری یا شیردهی قبل از مصرف باید با پزشک خودتان مشورت کنید.
- به هیچ عنوان نباید به شکل خوراکی روغن استخودوس را مصرف کنید.
بابونه (Chamomile)
گیاه بابونه یک نوع گیاه گلدار است. گل‌های کوچک این گیاه شبیه به گل مینا است که خاصیت ضد التهابی و آرام بخشی دارد. در گیاه بابونه آنتی اکسیدان‌هایی به نام آپی ژنین وجود دارند.
این آنتی ژن ها به گیرنده‌های GABA در مغز متصل می‌شوند. گیرنده‌های GABA یک سری انتقال دهنده‌های عصبی هستند که باعث می‌شوند فعالیت مغز کمتر شده و فرد آرامش بیشتری حس کند.
شیوه مصرف
- رایج‌ترین روشی که می‌توانید گیاه بابونه را مصرف کنید، تهیه کردن چای از گل‌های خشک شده آن است.
- شما می‌توانید عصاره بابونه را به صورت کپسول و یا مایع هم به دست بیاورید.
- روغن اسانس بابونه خاصیت درمانی دارد و از رایحه آن برای درمان استفاده می‌کند.
- کسانی که به گل‌های داوودی، مینا و یا گل‌های آفتابگردان حساسیت دارند، ممکن است که به گل بابونه هم حساسیت نشان دهند.
ریشه سنبل الطیب (Valerian Root)
این گیاه یک نوع از گیاهان بالدار است رشته آن خاصیت آرامبخش و خواب آور دارد. این گیاه بوی قوی و متمایزی دارد که ممکن است برای برخی از افراد این رایحه ناخوشایند باشد.
مصرف سنبل الطیب باعث می‌شود که میزان GABA در مغز افزایش پیدا کند و مثل داروهای ضد اضطراب عمل می‌کند. این کار می‌تواند باعث کمتر شدن زمان به خواب رفتن و بهتر شدن کیفیت خواب شود.
نحوه مصرف
- شما می‌توانید ریشه خشک شده سنبل‌الطیب را برای تهیه کردن چای استفاده کنید، اما به خاطر طعم خاصی که دارد ممکن است که برای همه خوشایند نباشد.
- مکمل‌های سنتی سن بالاتر به شکل کپسول و قرص‌های قابل تهیه هستند.
- گیاه سنبل الطیب ممکن است باعث شود بعد از مصرف دچار ناراحتی معده، خواب آلودگی و یا سرگیجه شوید.
- همچنین این گیاه با برخی داروها تداخل ایجاد می کند، پس قبل از اینکه بخواهید این گیاه را مصرف کنید، حتماً با پزشکتان در این زمینه مشورت کنید.
- مصرف این گیاه برای کودکان، خردسالان، زنان باردار و زنان شیرده توصیه نمی‌شود.
گل ساعتی (Passionflower)
گیاه گل ساعتی یک نوع گیاه بالارونده‌ای است که گل‌های زیبا و منحصر به فردی دارد. این گیاه برای درمان بی‌خوابی و اضطراب بسیار عالی است. تحقیقات نشان می‌دهند که گیاه گل ساعتی باعث افزایش سطح GABA در مغز شده و اثر آرامبخشی دارد.
نحوه مصرف
- شما می‌توانید گل‌های خشک شده و یا برگ‌های گل ساعتی را به شکل چای دم کرده تهیه کنید.
- همچنین عصاره مایع گل ساعتی هم در بازار وجود دارد.
- مکمل‌های گل ساعتی به شکل کپسول در دسترس قرار دارند.
- مصرف گل ساعتی ممکن است که باعث سرگیجه و یا خواب آلودگی شود.
- خانم‌های باردار و شیرده نباید این گیاه را مصرف کنند.
- مصرف گیاه گل ساعتی با برخی داروها مثل داروهای آرامبخش می‌تواند تداخل ایجاد کند، پس قبل از آنکه این گیاه را مصرف کنید حتماً با پزشک خودتان مشورت کنید.
بادرنجبویه (Lemon Balm)
گیاه بادرنجبویه از خانواده نعناع با عطر لیمو است. از این گیاه در طی قرون وسطا برای کمتر شدن بی‌خوابی و کاهش اضطراب استفاده می‌کنند. مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد مصرف گیاه باد رنجبویه ممکن است که در گیرنده‌های GABA مغز تاثیر گذاشته و باعث آرامش فرد شود.
نحوه مصرف
- برگ‌های خشک شده بادرنجبویه را می‌توانید به شکل چای دم کنید.
- همچنین عصاره و کپسول‌های این گیاه در دسترس هستند.
- در حالت کلی گیاه باد رنج بی‌خطر است اما مصرف آن در برخی افراد ممکن است باعث خواب آلودگی شود.
نکات مهم
- همیشه قبل از اینکه هر گیاه دارویی را مصرف کنید، بهتر است که با پزشک یا فرد داروسازی مشورت نمایید. مخصوصاً اگر در حال مصرف داروهای دیگری هستید.
- گیاهان دارویی برای افراد مختلف تاثیرات متفاوتی دارد، برای آنکه بتوانید با مصرف گیاه دارو به نتیجه خوبی برسید باید مصرف آن به طور منظم و در یک بازه زمانی مشخص انجام دهید.
- شما علاوه بر مصرف گیاهان دارویی باید خواب مناسبی هم داشته باشید تا بتواند در درمان بی‌خوابی شما موثر باشد.
حرف آخر
گیاهان دارویی هر کدام خاصیت‌هایی دارند که می‌توانید از آنها برای درمان برخی مشکلات استفاده کنید. برخی گیاهان دارویی خاصیت آرامش بخش دارند و برای درمان بی‌خوابی و یا مشکلات کم خوابی بسیار مناسب هستند. شما با داشتن مطالعه و تحقیق در این زمینه می‌توانید از این گیاهان به نحو احسن استفاده کنید.
