طب سنتی در فرهنگ‌های مختلف جای داشته و از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. امروز با افزایش آگاهی نسبت به عوارض جانبی که داروهای شیمیایی دارند، گرایش استفاده از منابع طبیعی بیشتر شده است.
مصرف گیاهان دارویی به دقت و آگاهی کاملی نیاز دارد و لازم است که آنها را متناسب با شرایط فردی و با دوز مناسبی مصرف کنید. در این مقاله می‌خواهیم به طور کلی در ارتباط با دوز گیاهی دارویی و عوامل موثر بر آنها صحبت کنیم.
اصول کلی دوزینگ گیاهان دارویی
گیاهان دارویی باید برای مصرف دوز مناسبی داشته باشند. تعیین دوز به عوامل متعددی بستگی دارد. برخی داروهای شیمیایی برای اکثر افراد، دوز مناسبی دارند.
به طور قابل توجه دوز گیاهان دارویی بر اساس ویژگی‌های فردی، شکل مصرف، هدف درمانی و نوع گیاه می‌تواند متفاوت باشد. در حالت کلی دوز گیاهان دارویی بر پایه اصول زیر استوار شده است.
شروع با دوز کم
همیشه توصیه می‌شود که درمان را با کمترین دوز موثر آغاز کنید و به اندازه تحمل و نیاز بیمار به تدریج دوز آن را بیشتر کنید. این کار باعث می‌شود که حساسیت‌های احتمالی آنها شناسایی شده و خطر عوارض جانبی داروها کمتر شود.
توجه به واکنش‌های فردی
بدن هر فرد به طور منحصر به فرد نسبت به گیاهان دارویی واکنش نشان می‌دهد. بنابراین توجه کردن به نشانه‌ها و علائم بیمار در طول درمان بسیار اهمیت دارد و لازم است که بر اساس آنها دوز مناسبی تنظیم شود.
استفاده از منابع معتبر
برای آنکه دوز مناسب برای گیاهان دارویی تعیین شود، لازم است که به منابع معتبر گیاه شناسی دارویی مراجعه کنید و یا از مراجع و متخصصان طب سنتی راهنمایی بخواهید.
استفاده کردن از اطلاعات غیرعلمی و یا تجربی افراد غیرمتخصص هم گمراه کننده بوده و هم می‌تواند خطرناک باشد.
در نظر گرفتن شکل مصرف
گیاهان دارویی به شکل‌های مختلف قابل استفاده هستند که می‌توانید آنها را به شکل دم کرده، جوشانده، کپسول و یا عصاره استفاده کنید. هر کدام از آنها دوز مصرفی متفاوتی دارند که باید بر اساس دستورالعمل‌های مربوطه آنها را تعیین کنید.
عوامل مؤثر بر دوز گیاهان دارویی
همانطوری که قبلاً به آن اشاره کردیم، در تعیین دوز مناسب گیاهان دارویی عوامل متعددی نقش دارد. در ادامه می‌خواهیم به برخی از مهمترین این عوامل اشاره کنیم:
کودکان و افراد مسن معمولاً نسبت به بزرگسالان به دوزهای کمتری نیاز دارند.
اغلب دوز کودکان را بر اساس وزن آنها محاسبه می‌کنند. افرادی که به بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های کبدی و کلیوی مبتلا شده‌اند، لازم است که به طور دقیق دوز مصرفی آنها تنظیم شود.
ممکن است برخی افراد نسبت به گیاهان خاص حساسیت نشان دهند و حتی در دوزهای پایین‌تر هم به آن واکنش داشته باشند. در گیاهان مختلف میزان ترکیبات فعال با هم فرق دارد. همچنین میزان ترکیبات فعال در بخش‌های مختلف ریشه، برگ و گل با همدیگر متفاوت است.
دوزمورد نیاز برای درمان یک بیماری حاد با دوز مورد استفاده برای پیشگیری یا درمان یک بیماری مزمن فرق می‌کند. مصرف همزمان برخی از گیاهان دارویی با دوزهای شیمیایی می‌تواند باعث ایجاد تداخلات ناخواسته شود. بنابراین سعی کنید برای مصرف گیاه دارویی از پزشک خودتان کمک بگیرید.
معرفی برخی گیاهان دارویی رایج و دوز مصرفی آنها
در این بخش می‌خواهیم تعدادی از گیاهان دارویی رایج با دوز مصرفی معمول آنها را به شما معرفی کنیم. این دوزها به شکل دم کرده و برای بزرگسالان با وزن متوسط کاربرد دارد. البته مطالب ذکر شده در ادامه منجر به اطلاع رسانی داشته و برای تعیین دوز دقیق باید از پزشک متخصص راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
بابونه
مصرف این گیاه باعث می‌شود که شما خواب بهتری داشته و به آرامش برسید. معمولاً یک الی دو قاشق چای‌خوری گل بابونه خشک را در یک فنجان آب جوش ریخته و آن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم کرده و سپس میل کنید.
زنجبیل
مصرف زنجبیل به هضم غذا و کاهش تهوع کمک می‌کند. شما می‌توانید یک دوم الی یک قاشق چای خوری زنجبیل رنده شده را در یک فنجان آب جوش دم کرده و سپس مصرف کنید.
نعناع
نعناع برای کمک کردن به مشکلات گوارشی و سردرد گزینه عالی است. برای استفاده از نعناع کافیست که یک الی دو قاشق چای‌خوری برگ نعنای خشک را در یک فنجان آب جوش دم کرده و سپس میل کنید.
گل گاوزبان
گل گاو زبان به آرامش اعصاب و داشتن خواب خوب کمک می‌کند. ۱ الی ۲ قاشق غذاخوری گل گاوزبان خشک را در دو فنجان آب جوش ریخته و به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه آن را دم کنید. بهتر است به همراه کمی لیمو ترش و نبات آن را مصرف نمایید.
اسطوخودوس
مصرف اسوخودوس باعث می‌شود که میزان اضطراب شما کم شده و خواب بهتری داشته باشید. شما یک قاشق چای‌خوری از گل اسطوخودوس خشک را در یک فنجان آب جوش دم کرده و سپس میل کنید.
چای سبز
چای سبز به عنوان یک نوع آنتی اکسیدانی است که برای تمرکز شما می‌تواند خیلی مناسب باشد. حدود یک قاشق چای‌خوری برگ چای سبز را در یک فنجان آب داغ به مدت ۲ الی ۳ دقیقه دم کرده و سپس آن را صاف و در نهایت میل کنید.
آویشن
استفاده از آویشن به بهتر شدن سرفه و مشکلات تنفسی کمک می‌کند. یک قاشق چای‌خوری ازآویشن خشک را در یک فنجان آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم کرده و سپس آن را با کمی عسل میل کنید.
قاصدک
استفاده از گیاه قاصدک برای دفع سموم و بهتر کردن عملکرد کبد خیلی خوب است. یک الی دو قاشق چای‌خوری از ریشه و یا برگ قاصدک خشک را در یک فنجان آب جوش دم کرده و آن را مصرف کنید.
ایمنی و ملاحظات مصرف
مصرف گیاهان دارویی ممکن است با خطراتی هم همراه باشد، پس به هیچ عنوان بیش از اندازه تعیین شده آنها را مصرف نکنید. چون ممکن است که عوارض جانبی ناخواسته برایتان داشته باشد.
از طرفی ممکن است برخی گیاهان با بعضی از داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند. افرادی که در شرایط خاصی چون بارداری، شیردهی و یا بیماری‌های خود ایمنی هستند، ممکن است استفاده از گیاهان دارویی برای آنها مناسب نباشد.
توصیه‌های مهم
همیشه قبل از اقدام مصرف هر گیاه دارویی حتماً با پزشک‌های متخصص طب سنتی مشورت کنید. از مصرف خودسرانه و بدون اطلاع از دو، مناسب داروها خودداری کنید، چون برایتان عوارض جانبی احتمالی خواهد داشت.
اگر بعد از مصرف گیاه دارویی هرگونه علامت غیرعادی مشاهده کردید، سریع مصرف را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید. گیاهان دارویی را از منابع با کیفیت و معتبر تهیه کنید. باید به تاریخ انقضا و شرایط نگهداری گیاهان دارویی توجه داشته باشید.
نتیجه‌گیری
استفاده کردن از گیاهان دارویی می‌تواند یک روش درمان مکمل و یا جایگزین مناسب برای حفظ سلامت و درمان بیماری‌ها باشد. داشتن آگاهی از دوز مناسب و متناسب با گیاه و شرایط فردی اهمیت زیادی دارد، بهتر است که در این زمینه با پزشک خودتان مشورت کنید.
