طب آیرودا برای درمان بیماری‌های مختلف روش‌های متنوع دارد که تمامی آنها با استفاده از گیاهان دارویی است. این سیستم طبی سلامتی را تنها در نبود بیماری نمی‌داند، بلکه به دنبال آن است که ذهن، جسم و روح با همدیگر هماهنگی پویایی داشته باشند.
طب آیوردا برای حفظ این تعادل و ارتقای سلامتی از گیاهان دارویی و ادویه‌ها استفاده می‌کند. در این میان دمنوش‌های آیوردایی از ترکیب گیاهان و ادویه‌ها تهیه می‌شوند که می‌توانند به عنوان نوشیدنی‌های شفابخش عمل کنند. این دمنوش‌ها به روش‌های مختلف می‌توانند باعث سلامت جسمی و روانی افراد شوند.
مبانی آیورودا و دوشاها
طب آیوردایی به سه مفهوم دوشا اشاره می‌کند که شامل واتا، پیتا و کافا است. آنها نیروهای بیولوژیکی ما حساب می‌شوند و عملکردهای فیزیولوژیکی و روانی ما را تحت کنترل خود در می‌آورند.
تمامی انسان‌ها ترکیب منحصر به فردی از این سه دوشا را دارند که به آن طبیعت ذاتی می‌گویند. عدم تعادلی که در این دو شاخه وجود دارد می‌تواند باعث بیماری فرد شود.
دمنوش‌های آیوردایی با در نظر گرفتن این سه نوع دوشا فرموله شده‌اند. برخی دمنوش‌ها به طور خاص باعث متعادل کردن یک دوشای خاص می‌شوند، در حالی که برخی ترکیبات دیگر گیاهان را شامل و در نتیجه می‌توانند به تعادل کلی بدن کمک کنند.
انتخاب دمنوش مناسب بر اساس دوش‌اهای غالب فرد انجام گرفته و بنا به عدم تعادلی است که فرد آن را تجربه می‌کند.
واتا
دوشای واتا با عنصر هوا در ارتباط است که به گردش خون، حرکت، عملکرد عصبی و تنفس تمرکز دارد. عدم تعادل در دوشای واتا می‌تواند باعث خشکی، اضطراب، درد مفاصل و یبوست فرد شود.
دمنوش های مناسبی که برای واتا استفاده می‌کنند، حاوی گیاهان گرم کننده و مرطوب کننده مثل هل، دارچین، زنجبیل و شیرین بیان است.
پیتا
دوشای پیتا با عنصر آب و آتش در ارتباط است و مسئولیت متابولیسم، هضم، دمای بدن و تبدیل را به عهده دارد. زمانی که پیتا عدم تعادل داشته باشد، شما با احساس التهاب، سوزش سردل، مشکلات پوستی و یا تحریک پذیری مواجه هستید.
دمنوش‌های مناسب برای پیتا شامل گیاهان خنک کننده و آرامبخش مثل گل رز، گشنیز، نعناع و بابونه است.
کافا
دوشای کافا با عنصر آب و زمین در ارتباط است و مسئول کنترل ثبات ساختار ایمنی و روانکاری است. وقتی فردی در دوشای کافا عدم تعادل پیدا کند، فرد دچار سنگینی، کندی، سستی، احتقان و اضافه وزن می‌شود.
دمنوش‌های مناسب برای کافا دارای گیاهان گرم کننده و محرک مثل فلفل، زنجبیل و ریحان مقدس است.
فواید دمنوش‌های آیورودایی
دمنوش‌های آیوردایی فواید زیادی برای سلامتی بدن دارند که در ادامه برخی از مهم‌ترین آنها را به شما اشاره می‌کنیم.
بهبود هضم
بسیاری از گیاهان و ادویه‌هایی که در ساختن دمنوش‌های آیورودایی استفاده می‌شوند شامل: گشنیز، رازیانه، زیره و زنجبیل است. مصرف این ادویه‌ها باعث تحریک آنزیم‌های گوارشی، جذب بهتر مواد مغذی و کاهش نفخ و گاز می‌شود.
دمنوش معروف زیر گشنیز و رازیانه یک نمونه کلاسیک از این دمنوش‌ها است که به هضم سالم غذا کمک می‌کند.
کاهش استرس و اضطراب
گیاهانی مثل آشووا گاندا، بابونه، اسطوخودوس و تولسی خواص آداپتوژنیک دارند که به بدن کمک می‌کنند تا با استرس سازگار شده و سیستم عصبی را آرام‌تر کند. نوشیدن یک فنجان از دمنوش گیاهی آرامبخش می‌تواند به شما کمک کند خواب بهتری داشته باشید و میزان تنش‌های خودتان را کمتر کنید.
تقویت سیستم ایمنی
گیاهان آیوردایی مثل شیرین بیان، زنجبیل و زردچوبه خاصیت ضد التهابی ضد میکروبی و آنتیکسیدانی دارند. مصرف آنها باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و می‌تواند بدن را در برابر بیماری‌ها محافظت کند.
سم‌زدایی بدن
دمنوش‌های آیوردایی باعث تحریک عملکرد کلی کبد شده و به دفع سموم از بدن کمک می‌کنند. ازاغلب دمنوش‌های سم زدایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانیم به گیاهان خار مریم، گشنیز و قاصدک اشاره کنیم.
افزایش انرژی و تمرکز
برخی از دمنوش‌های آیوردایی دارای گیاهان محرک ملایم هستند که می‌توانیم به دارچین و هل اشاره کنیم. مصرف آنها باعث افزایش سطح انرژی شده، تمرکز ذهنی را بهتر می‌کند و عوارض جانبی ناشی از کافئین را کمتر می‌کند.
حمایت از سلامت تنفسی
گیاهانی مثل شیرین بیان، زنجبیل و تولسی می‌تواند به تسکین سرفه و کاهش احتقان کمک کرده و موجب می‌شود که تنفسی بهتری داشته باشید.
بهبود سلامت پوست
برخی از گیاهان آیرودایی خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهاب دارند. بنابراین مصرف آنها به بهتر شدن وضعیت پوست و کاهش علائم بیماری‌های پوستی می‌تواند کمک کند.
گیاهان و ادویه‌های رایج در دمنوش‌های آیورودایی
در دمنوش‌های آیوردایی ما با تنوع گیاهان و ادویه‌ها مواجه هستیم که برخی از رایج‌ترین آنها را در ادامه توضیح داده ایم.
آشواگاندا (Ashwagandha)
آشوواگاندا یک آداپتوژن قوی است که باعث بهتر شدن خواب، افزایش انرژی و کاهش استرس می‌شود.
تولسی (Tulsi)
تولسی و یا ریحانه مقدس خاصیت ضد التهاب، ضد استرس، آنتی اکسیدان و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن عمل می‌کند.
زنجبیل (Ginger)
زنجبیل خاصیت ضد التهاب و ضد تهوع داشته، باعث بهتر شدن فرایند هضم شده و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
زردچوبه (Turmeric)
زردچوبه خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و سم زدایی دارد. اغلب آن را با فلفل سیاه مصرف می‌کنند تا میزان جذب آن بیشتر شود.
دارچین (Cinnamon)
دارچین به عنوان گرم کننده، تنظیم کننده قند خون و بهبود دهنده گردش خون نامیده می‌شود که خاصیت ضد میکروبی دارد.
هل (Cardamom)
هل باعث هضم بهتر غذا شده، خاصیت آرامبخش داشته و باعث خوشبو شدن دهان می‌شود.
زیره (Cumin)
باعث هضم بهتر، سم زدایی و کاهش نفخ می شود.
گشنیز (Coriander)
گشنیز خاصیت خنک کننده و ضد التهابی داشته و مصرف آن باعث هضم بهتر مواد غذایی می‌شود.
رازیانه (Fennel)
مصرف رازیانه باعث هضم بهتر مواد غذایی شده و میزان نفخ بدن را کاهش می‌دهد. رازیانه طعم شیرین و آرامبخشی دارد.
شیرین بیان (Licorice)
شیرین بیان یک گیاه ضد التهاب و تسکین دهنده گلو درد است و باعث هضم بهتر مواد غذایی می‌شود.
نعناع (Peppermint)
نعناع خاصیت خنک کننده، تسکین دهنده درد و بهبود دهنده هضم را دارد.
بابونه (Chamomile)
بابونه خاصیت ضد التهاب و آرام بخشی دارد که به خواب بهتر کمک می‌کند.
گل رز (Rose)
گل رز خاصیت خنک کننده، تقویت کننده پوست و آرامبخشی را دارد.
طرز تهیه دمنوش‌های آیورودایی در خانه
تهیه دمنوش‌های آیوردایی در خانه خیلی ساده است. در ادامه چند دستورالعمل کلی برایتان آوردیم تا از آن استفاده کنید.
در ابتدا شما بر اساس دوشا و نیازهای فردی خود گیاهان و ادویه‌های مناسب را انتخاب کنید. در این مرحله می‌توانید از یک نوع گیاه و یا ترکیبی از چندین گیاه استفاده کنید.
مرحله بعدی مرحله آماده سازی است. گیاهان خشک شده را به طور کامل و یا کمی خرد کنید. در اینجا می‌توانید از گیاهان تازه هم استفاده کنید.
مرحله سوم جوشاندن و یا دم کردن است. برای جوشاندن می‌توانید حدود یک قاشق چایخوری از گیاهان خشک شده و یا یک مشت کوچک از گیاهان تازه را در یک فنجان آب بریزید. بعد به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و میل کنید.
برای دم کردن حدود یک قاشق چایخوری از گیاهان خشک و یا چند برگ تازه را در یک فنجان آب داغ بریزید. به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه اجازه دهید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و میل کنید.
در صورت تمایل می‌توانید کمی طعم دهنده مثل نارگیل، شکر و یا آبلیمو به دمنوش‌های خودتان اضافه کنید.
بهترین زمان برای مصرف دمنوش‌های آیرودایی بین وعده‌های غذایی و یا قبل از خواب است.
چند نمونه دمنوش آیورودایی برای تعادل دوشاها
دمنوش‌های آرامبخش واتا شامل: هل، زنجبیل، دارچین و جوز هندی است که می‌توانید آن را با کمی شیر یا روغن حیوانی مصرف کنید.
دمنوش‌های خنک کننده پیتا شامل: گلاب، نعناع، گشنیز، هل سبز و کمی شیرین کننده طبیعی است.
دمنوش انرژی بخش کافا شامل: فلفل سیاه، زنجبیل، تولسی، میخک و کمی عسل است.
دمنوشی که باعث متعادل کننده سه دوشان می‌شود ترکیب متعادلی از هل، زنجبیل، دارچین و میخک است.
CCF شامل گشنیز رازیانه و زیره است که باید با نسبت‌های مساوی در آب جوشانده شوند
نکات مهم در مصرف دمنوش‌های آیورودایی
همیشه از گیاهان و ادویه‌های ارگانیک و با کیفیت استفاده کنید. خانم‌های باردار و شیرده و یا افرادی که بیماری‌های خاصی دارند، قبل از مصرف دمنوش گیاهی باید با پزشک و یا متخصص آیورودا مشورت کنند.
هنگام مصرف گیاهان دارویی، به واکنش بدن خود توجه کنید و اگر هرگونه عوارض جانبی بروز یافت، مصرف دمنوش را قطع کنید.
دمنوش‌های آیوردایی به عنوان بخشی از یک زندگی سالم هستند، اما در کنار تغذیه مناسب، مدیریت استرس و ورزش منظم باید از آنها استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
دمنوش‌های آیوردایی نه تنها به عنوان نوشیدنی‌های معطر و خوش طعم هستند، بلکه یک گنجینه‌ای هستند که خواص درمانی را در خود جای داده اند. باید بر اساس دوشا و نیاز فردی خود، گیاهان و ادویه‌های مناسبی انتخاب کنید.
می‌توانید از این اکسیرهای گیاهی برای ارتقای سلامتی، حفظ تعادل و کیفیت بهتر زندگی استفاده کنید. قرار دادن دمنوش‌های آیرودایی در برنامه روزانه می‌تواند برای شما یک کار ساده و لذت بخشی باشد که سلامتی بدن داشته باشید.
